Termen - Introductie
De wereld van de treinen zit vol met eigen termen. Hieronder een kleine opsomming van veel gebruikte termen.
Aandrijfas
Een onderdeel in de aandrijving van stoomlocomotieven. De aandrijfas maakt een roterende (rondgaande) beweging.
Aandrijfstang
Een onderdeel in de aandrijving van stoomlocomotieven. De aandrijfstang maakt een heen-en-weer gaande beweging.
Bovenleiding
Het systeem van draden waar de trein stroom uit haalt.
Cilinder
holle koker nauw sluitend om de zuiger
Cilindermonden
ingangen van de cilinder (voor en achter de zuiger)
Conducteur
Treinmedewerker met als taken kaartcontrole, begeleiding, veiligheid en administratie.
Draaistel
Een klein wagentje waarop een of meerdere wielassen zijn verbonden. Via een verticale staaf verbonden met de bovenliggende constructie.
Draaischijf
Een ronde draaiende schijf om de locomotief te keren of naar een zijspoor te verplaatsen, bij weinig ruimte.
Hogesnelheidstrein
Een trein die veel sneller rijdt dan de normale intercity.
Hoogspanningsmasten
Masten die de bovenleiding van elektriciteit voorzien voor treinen.
Intercity
Snelle treinverbinding tussen steden.
Intercity Direct
Een snelle verbinding tussen grote steden, meestal met hogere snelheid.
Kijkkast
Een term voor het kleine raam waar de machinist door kijkt bij bepaalde soorten treinen.
Kop
De voorkant van de trein, waar de machinist zit.
Kopmaken
Het omkeren van de trein aan het einde van de reis. Zodat de machnist weer vooraan zit.
Koppelstangen
De verbindingsstangen tussen 2 wielen. Deze zorgen ervoor dat de wielen gelijk draaien.
Kopstation
Een station waar een trein niet verder kan rijden en moet keren.
Locomotief
Krachtvoertuig niet bedoeld voor accommodatie van reizigers.
Machinist
De bestuurder van de trein.
Meester
Leidinggevende op de trein, soms de machinist en soms de (hoofd)conducteur.
Motorrijtuig
Krachtvoertuig bedoeld voor vervoer van reizigers.
NS
Nederlandse spoorwegen.
NS Blokafstand
Het systeem dat de treinen in een veilig blok laat rijden zodat ze elkaar niet kunnen inhalen.
Perron
Het platform waar reizigers op de trein wachten.
Preisertjes
Op de baan komen natuurlijk ook mensen voor. Reizigers, personeel van de spoorwegen. Ook mensen die niets met de trein te maken hebben. Politieagenten, brandweermensen, spelende kinderen etc. Het Duitse bedrijf Preiser maakt veel gedetailleerde mensenfiguren in allerlei vormen en maten. In de modelwereld heten mensen daarom Preisertjes. Zie het als een soort eerbetoon.
Regelklep (paars)
zorgt voor controle over afgifte stoom aan zuiger
Rijtuig
Niet aangedreven eenheid bedoeld voor vervoer van reizigers.
Rijtuig
Niet aangedreven eenheid bedoeld voor vervoer van reizigers.
Schoorsteen
de rook komt uit de vlampijpen en verlaat de locomotief via de schoorsteen
Slechtweer-routes
Specifieke routes die alleen bij slecht weer worden gereden vanwege veiligheid.
Sneltrein
Snelle verbinding tussen stations. Langzamer dan een intercity.
Spoorbomen
De hekken die de overweg afschermen als een trein nadert.
Spoorwegovergang
De plek waar een trein het wegverkeer kruist.
Sporenstelsel
Het netwerk van rails waarop treinen rijden.
Stoominlaat
hier komt de stoom vanuit de stoomdom
Stoomdom
hete stoom verzamelt zich in de stoomdom
Stoomketel
dit is de grote ketel met water
Stoomlocomotief
Een trein die door stoom is aangedreven.
Schoomschuif
gaat van links en rechts en laat de stoom linksom of rechtsom lopen
Stoptrein
Een trein die bij vrijwel elk station stopt.
Stoptreinregeling
Een regeling die bepaalt bij welke stations een stoptrein stopt.
Stuurstand
Het deel van de trein waar de machinist zit.
Treinsignaal
De verlichting en geluidssignalen die aangeven of een trein kan rijden of moet stoppen.
Treinstel
Krachtvoertuig met hier aan vast een of meerdere rijtuigen bedoeld voor vervoer van reizigers.
Tussenstop
Een kortere stop op een station tussen twee grotere stations.
Veiligheidsklep (groen)
zorgt ervoor dat er geen overdruk in de ketel komt
Vlampijpen
de hete rook en de vlammen slaan door de vlampijpen.
Vuurkist
hierin worden kolen verbrand.
Wagen
Volgens Van Dale kunnen beide termen wagen en wagon gebruikt worden. Dat is dan ook op deze site soms het geval, mar die volg ik niet. Op deze site is een wagon een rollend deel van een trein. En een wagen een andere naam voor een auto.
Wagon
Niet aangedreven eenheid bedoeld voor vervoer van goederen. En voor de puristen, het meervoud van wagon is toch echt wagon.
Zuiger
door de cilinder aangedreven ijzeren staaf (aandrijving)
De informatie op punthooft is en wordt met zorg en liefde samengesteld. Desondanks kunnen wij niet garanderen dat de inhoud volledig, juist of actueel is. De gebruiker is zelf verantwoordelijk voor het verifiëren van de juistheid van de gepresenteerde informatie. Wij aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten, onvolledigheden of verouderde informatie. Ook aanvaarden wij geen aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit het gebruik van punthooft of het vertrouwen op de informatie op punthooft.
(C) punthooft 2025
De informatie op punthooft is en wordt met zorg en liefde samengesteld. Desondanks kunnen wij niet garanderen dat de inhoud volledig, juist of actueel is. De gebruiker is zelf verantwoordelijk voor het verifiëren van de juistheid van de gepresenteerde informatie. Wij aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten, onvolledigheden of verouderde informatie. Ook aanvaarden wij geen aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit het gebruik van punthooft of het vertrouwen op de informatie op punthooft.
(C) punthooft 2025